1.Dünya Savaş sonu teslimiyet Mütarekesi Mondros 30 Ekim 1918 ile TBMM'nin açılması 23 Nisan 1920 arasında 28 Kongre toplanmıştır. Bunlardan sadece Sivas Kongresi ulusal ölçekte bir kongre olma özelliği taşımıştır. Diğer 27 Kongre yereldir.

M. Kemal Paşa Doğu vilayetlerini Erzurum'da temsil etmek üzere Erzurum Kongresi Heyet-i Temsiliye üyeleriyle birlikte 29 Ağustosta Erzurum'dan ayrıldı. Heyet 2Eylül günü Halkın yoğun ilgisi ile Sivas'a ulaştı.

Sivas Kongresi 4-11 Eylül 1919

Gerek İstanbul Hükümetinin Gerekse İşgalcilerin kongreyi engelleme girişimleri ve tehditleri delegeleri olumsuz etkilemiştir. İstanbul Hükümetine bağlı bazı vali mutasarrıf veya komutanlar Amasya Genelgesi kararlarını halka duyurmamışlar, delege seçimlerini engellemişler veya seçilmişlerin yola çıkmalarına engel olunmuştur. Sivas Kongresini manda konusu oldukça meşgul etmiştir.

Kongrede en uzun ve şiddetli tartışmalar manda ve himaye sorunlarında olmuştur. Çünkü bazı aydınlar kurtuluş yolunun Amerikan mandası olduğuna inanmışlardır.

Dünya Savaşları sonunda Amerikan hükümeti tarafından alınan Wilson prensiplerini kendi emelleri ne göre kullandıkları bir proje olan mandacılık "Henüz bağımsız yaşama yeteneğine sahip olamayan ülkelerin bu yeteneğe erişinceye kadar bir devlet tarafından yönetilmesi" demekti.

Sivas Kongresi Kararları

*Bütün Anadolu ve Trakya'daki milli cemiyet ve teşekküller tek isim altında birleştirilerek Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adını almıştır.

*Mustafa Kemal Paşanın başkan olduğu Hey'et-i Temsiliye Tüm vatanı temsil eder.

*Sivas Kongresinin en önemli yönü Padişah iradesinin kalkması ve ulusal egemenlik ilkesi gelmesidir. Ulusal bağımsızlık yanında ulusal egemenlik de aşama aşama gerçekleşiyordu.

*Sivas Kongresi Avrupa basınından da takip ediliyordu. İstanbul Hükümeti bu kongreyi meşru olmayan bir isyan olarak değerlendirmekle beraber Anadolu da İttihatçılık ve Bolşeviklik yapıldığını da ileri sürüyordu.

*İstanbul Hükümetine göre M. Kemal ve arkadaşları hayalcidirler ve memleketin başına gelenlerin sorumlusudurlar.

*İstanbul Hükümeti Sivas Kongresini dağıtmak ve M. Kemal ve arkadaşlarını yakalamak için Elazığ Valisi Ali Galip i görevlendirmişti. Ali Galip Sivas ı basıp kongreyi dağıtacaktı. Ancak üzerine gönderilen Milli Kuvvetler bunu önledi.

*Bu olaydan sonra Damat Ferit kabinesi ile Anadolu ilişkileri kesiliştir. M. Kemal- İstanbul mücadelesinde (8 Haziran-30 Eylül 1919) İstanbul yenilmiş ve İngilizlerden yüz bulamayan Damat Ferit İstifa etmiş yerine 2 Ekimde Ali Rıza Paşa kabinesi geçmişti.

Milliyetçi bir kimliği olan yeni kabinenin İstanbul da işbaşı yapması M. Kemal Paşa ve ulusal dava için Damat Ferit in düşürülmesinden sonra ilk zaferdir. 14 Eylül de M. Kemal Paşa Padişaha bir mektup gönderir. Ferit Paşa Hükümetinin izlediği yanlış politikayı anlatır.

*Milli Birliğin ve Kuvayı Milliye hareketinin yok edilmesi etkisizleştirilmesi için sabote etmeye başladılar. Bunun için ajanlar gönderildi Anadolu ya. Yurdun dört bir tarafında Damat Ferit ve İngilizlerin teşvik ve yardımlarıyla çıkartılan 26 dan fazla ayaklanma ve kışkırtmalar karışıklıklar yurdun dört bir tarafında devam eder. Ve Milli Kuvvetler Bunları etkisizleştirir, bastırır.

Yine özellikle Konya, Ankara, Trabzon, Kastamonu başta olmak üzere Anadolu'nun çeşitli yerlerin de vali mutasarrıf ve komutanların baskı ve müdahaleleri sonucu Sivas Kongresi Kararlarına karşı halkın tepki vermesi sağlandı.

Heyeti Temsiliyenin Ankara'ya Gelmesi

Sivas Kongresi kararlarınca yurtta seçimlerin yapılıp Meclis-i Mebusan nın İstanbul da toplanması kararlaştırılır. O dönem Yunanlıların batı Anadolu ilerleyişi katliamları devam eder. Bu Durumda Mücadelenin ağırlık noktasını batı Anadolu oluşturuyordu. O dönem demiryolları Ankara'ya kadar geliyor daha doğuya kara yolu bile yoktu. Ve Ankara Anadolu'nun orta yeriydi. Sivas'ın daha batısın da Ankara yeni yönetim yeri olarak seçildi. 27 Aralık 1919 M. Kemal ve heyetin Ankara'ya gelişidir. Ankara halkının oldukça coşkulu bir karşılama töreni olur.

Sivas Kongresinin Önemi

Kongreler dönemi kapanır. Ulusal yemin olarak adlandırılan ve kurulacak Türk devletinin sınırları Misak-i Milli esasları belirlenir.

Artık vatanı, İstanbul Saltanat Hükümeti değil, Heyet-i Temsiliye temsil eder. Teslimiyet Mütarekesi Mondros reddedilir. Tam bağımsızlık ve milli egemenlik ilkeleri prensip olarak kabul edilir. Her türlü mandacılık himayecilik kesin olarak reddedilir. Tüm yurda yayılmış birbirinden habersiz Kuvay-ı Milliye(milli kuvvetler) birleştirilir

Sivas Kongresinin Özellikleri ve Sonuçları

Sivas Kongresi milli bir kongredir. Ve egemenliğin saltanattan alınarak millete verilmesi ile cumhuriyetin kuruluşuna giden en önemli adımdır. Mustafa Kemal'in güç ve otoritesi artmış milli bir lider olarak çıkmıştır. Bu sayede milli mücadeleyi yönetecek, cumhuriyeti ilan edecek ve devrim kanunlarını çıkartacak TBMM nin altyapısı hazırlanmış olur.

Sivas Kongresi ile başlayan süreçte temelleri atılan cumhuriyet, 23 Nisan 1920 TBMM ile kurulmuş olur ve 29 Ekim 1920 de ilan edilir.

Ve Sivas kongre kararları aynı zamanda Gazi Mustafa Kemal dönemi CHP'sinin temel ilkelerini oluşturur. Bu ilkeler onun döneminde "Kemalizmin ilkeleri" olarak tanımlanır.

Kemalizm Nedir?

1-Emperyalizme karşı, tam bağımsızlık

2-Geri kalmışlığa karşı, akıl, bilim ve uygarlık

3-Saltanata Sultana karşı, milli egemenlik

4-Yırtta barış, cihanda barıştır

Özetle, tam bağımsız, laik, demokratik ve çağdaş bir ülke hedefi için aklı bilimi rehber edinen savaşa sömürüye karşı barıştan yana olmanın adı, Kemalizm'dir.

Kemalizm'i tanımlayan bu kavramlar aklı ve bilimi rehber edindiğinden onun ilkeleri dogmatik değildir; donmuş kalmış kalıplar değildir, çerçevesi çizilmiş değişmez öğretiler yerine evrenseldir.

"Benimle Bilim arasında kalırsanız bilimi tercih edin" diyen Gazi Mustafa Kemal Atatürk bu nedenledir ki, birbirine zıt rejimlere sahip dünyanın en uzak ülkelerinde onun adına anıtlar yapılmış, adı alanlara parklara varilmiş, adına pullar bastırılmış, kitabı Nutuk en fazla yabancı dile çevrilmiş, kütüphanelerde kaynak kitap olarak kullanılırken bir çok üniversitede ders kitabı olarak okutulmuştur.