Yahudi bir komşunuz var mıydı?

Ben olsun isterdim...

Bir Ermeni, bir Yahudi, Rum...

Çok kültürlü, rengarenk zamanlarına yetişemedim ben bu ülkenin...

Ve Bursa'nın...

Facebook kullanma sebebim, Eski Bursalılar Burada grubu.

İşte bu güzel ve işlevsel grup sayesinde, Bursa ile ilgili merak ettiklerimi öğreniyorum.

Bu kez grubumuzda; "Yahudi bir komşunuz var mıydı?" diye sordum.

O kadar yoğun ve anlamlı cevaplar geldi ki...

Bu coğrafyanın renkli, hoşgörülü, paylaşımcı zamanlarına muhteşem bir yolculuk oldu adeta...

Buyrun, o güzel günlere gidelim beraberce...

TC Behiye Güler

Kayınvalidemin çocukluğunda varmış biraz Yahudi Bursa'da... Sıkı fıkı komşulukları olmamış. Kadınların arkaya bağladıkları örtülerini, gençlerin file şeklindeki saça taktıkları toka mı diyeyim bilemedim... Öyle bir aparatları varmış.

Bir de "Yahudilerin ne işe yaradığını bilmedikleri çeşitli hikayeler uydurdukları iğneli fıçıları vardı." derdi rahmetli aslında o da çocuk olduğu için pek de bilmiyordu

Didar Ak

Bursa'da Altı parmak cad sakarya caddesinde komşularımız vardı arkadaşım İrina Salomonla bir sınıfta okumuştum.

Tc Sadiye

O zamanları yaşayanlar kalmadı pek eski zaman olduğu için yaşlılar aramızdan ayrıldı gençler de hatırlamaz eminim iyi bir komşulukları olmuştur.

Nezihe Yıldız

Bursa değil de İstanbul Bakırköy'de Ermeni komşularımız vardı. Çocukları ile arkadaştık. Anneleri sevecen ve misafirperverdiler. İkramları olurdu. Geniş bahçeleri vardı ve biz çocuklar oyunlarla o bahçenin hakkını verirdik. Ayrımcılığın olmadığı güven dolu yıllardı.

Ilhan Ogan

Maalesef Bursa’nın o haline yetişemedim.

Hayrettin Büyükkoç

Yıl 1948

İnönü caddesinde komşumuz Tenekeci Yahudi vardı. İsrail’e gidiyordu. Orada çok zor şartlarda tarım işçisi olacağını söyledim. Güldü ve gitti. Tahtakale Ortaokulu'nda okurken sınıfımızda bir Yahudi öğrenci vardı… 1943

TC Ayşe Ayhan Sabancılar

Altıparmak ilkokulunda Dalya isimli çok sevdiğimiz bir arkadaşımız vardı.

Emine Yavuz

Evet Ermeni vardı apartmanda.

TC Cemal Nadir Şimşirlioğlu

1974 yılında çalışmaya başladım tekstil dokumada. Yahudi Selim vardı patronumuz orlon perde yapıyorduk. Çok dürüst ve çalışkan adamlardı. Kardeşi vardı Sarı Kemal…

Çok şey öğrendim Allah rahmet etsin.

Mustafa Akcan

Gittiklerinden beri,

Peek Yabanî olduk,

Herkese, Kendimize !!!

Zeki Senayi Kavuk

61 yaşındayım.1970/1975 yıllarında Altıparmak cad.Bursalı Tahir sk. Yazıcıoğlu sineması aralığı Oğuz apartmanın da Yahudi kökenli komşularımız vardı. O kadar özel ve güzel insanlardı. Semi adında benden bir kaç yaş büyük erkek çocukları vardı. Bugün bile anımsadığımda içim titrer,özlemle anarım. İsrail Filistin savaşının olumsuz etkilerinden dolayı İsrail'e gittiklerini zannediyorum. Yaşayanları varsa sağlık vefat edenleri varsa mekanları cennet olsun. Bizden dolayı da haklarımız helal olsun.

Bu arada aynı dönemde aynı bina da komşumuz olan Bursa'nın değerlerinden Celal Cumurcul abimizin de mekanı cennet olsun.

TCibrahimyildır Güçlü

66 yada 67 li yıllarda Osmangazi ortaokulunda okurken Yasef adında (biz Yusuf derdik)bir arkadaşımız vardı din dersinden muaftı ama din dersine giren Md.Muzaffer Tezkan derse girmesende sınıfta oturacaksın diye sınıfta tutardı.Akıllı derslerinde başarılı sportmen bir arkadaşımızdı, okulumuzun Voleybol.gúlle atma ve atletizm takımın da yer alıyordu.

Seyfi Pekdogan

Mübadele büyük bir yanlışlık bir buçuk milyon sanatlar tüccar eğitimli insanları Yunanistan’a göndermek.

Ali Genç

Pastanemizin çok Yahudi müşterisi vardı tekstilci sarı kemal amca damadı Yusuf abi o ingilterede okumuştu bende ingiltereye gidince iletişimi o sağlıyordu dükkandan telefon ediyordu amcalarımla konuşuyordum hepsi iyi ve dürüst insanlardı bizleride çok seviyorlardı amcalarım izmirden geldiği için Musevi kültürünü tanıyorlardı paskalya çöregi yapıyorlardı ve bazı çeşitler yapıyorlardı o yüzdende çok Musevi müşterimiz vardı israilden tatile gelenler eski tanıdıklarımız çok davet ettiler ama gitmek nasip olmadı bence musevilerin gitmesi Türkiye açısından iyi olmadı.

Huriye Aydın

Benim rahmetli babaannem ve babam anlatırdı yahudi komşuları varmış. Pazar günleri 7den 70e hepsi havraya gidermiş. Hanımlar çok şık giyinirmiş. Unuttum haftanın bir günü ateşe ellemezmisler o gün buradaki roman vatandaşlar sokakta ateşci diye gezer bu arada para kazaniyoŕlar tabi. Ben çocukken hayal meyal hatırlıyorum raşel hanım vardı sonra bunlar İsrail’e gittiler.

Asuman Varaner

Kozahan’daki tuhafieciden çok alışveriş ettik esnaflıklarından memnunduk.

Nilgün Güven

Yahudiler son derece dürüst,son derece insancıl kişilerdir. İki üç yahudi arkadaşım, bir de Ermeni ahbabımız vardı. Hepsini saygıyla anıyorum.

Sami Tezveren

Bizler, çocukluğumuzda, maalesef “iğneli fıçı” efsaneleriyle büyüdük.

Sadettin Bayrak

Şimdi vatan haini Suriyeliler var.

TC Gülhan Bayrı

Yaşım 70lere dayandı. Çocukluğumda Altıparmakda Yahudilik sokağı ile Yahşibey caddesinin kesiştiği yerde otururduk. Annem oraya sakın yalnız gitmeyin iğneli fıçılara atarlar derdi.Biz de korkuyla merakla elele tutuşup öyle girerdik sokağa çok güzel ahşap süslemeli evler konaklar vardı ki benzerleri Altıparmak caddesinde de vardı çok güzeldiler. Yine Çiçek isimli bir arkadaşım vardı komşumuzun kızı. Çok iyi anlaşırdık ama ailesi komşulardan izoleydi. Çiçeğin çok fazla sokakta oynamasına izin vermezlerdi. Bizim bahçede onların balkonda evcilik oynardık ağlayan bebeği değişik oyuncakları vardı. Sanırım 1962 yılıydı. Çiçek çok üzgündü biz İsrail'e taşınıyoruz dedi. Kısa bir zamanda göçettiler. İkimiz de çok ağladık.

Necati Güler

Bursa Sakarya caddesinde 1976, 1977’de 2 yıl oturdum. Çok Yahudi komşum vardı. Hepsi yaşlı idi. İyi insanlardı. İkinci kattan bana sepet uzatıp ekmek alır mısın derdi. Alırdım. Kapının önünden geçerken mutlaka hatırımı o sorardı.

Kemal Müezzinoğlu

Bursada Rum ve Ermeni ahaliyi gören kimse kalmamıştır , rahmetli olmuşlardır ancak Yahudi azınlıktan kuyumcu müteahhit mimar tanıdığım oldu , bir iş ve alışverişte bulunmadım ancak haklarında; dürüst oldukları yönünde kanaat vardı .

Fahri Ilgin

Geçmişte büyüklerimden duyduğum olaylar seni doğruluyor üstad, aynen çok güzel dostluklar ve ilişkiler yaşanmış zamanında.

Kaşif Fere

Kemal Müezzinoğlu ölümlerle göçlerle ayrılanlar bu mülkleri Türk Musevi Cemaati Vakfı’na devretmiş. ( Vakıf taşınmazları ile gelirler elde ediliyor ) 500 yıllık Geruş Sinagogu hâlâ aktif, ibadetlerini yaparlar, cenazelerini Mayor Sinagogu’nda defnederler. şimdi Bursa’nın farklı yerlerinde yaşasalar da ibadetlerin yapılacağı cumartesi mutlaka ibadet etmek için toplanır. cenaze olduğu zaman akrabaları da mutlaka gelir törene katılır en kalabalık oldukları dönem bu olur.

Ayşe Başer

Gaziakdemir ilkokulunda sınıfımda Sümbül isimli bir arkadaşımiz vardı... En yakın arkaşlarımdan biriydi..Babası havrada görevliydi.. sene 1968 ,72 arası.Komşularımızda varmıs ben daha küçük iken annem hep iyi komsuluklarından dini günlerimize ve bayramlarımıza çok saygılı olduklarından bahseder...

Habil Sinan Onuk

Ayşe Başer Sümbül’ü bende tanırdım, üçel gıda pazarının olduğu aralıkta otururlardı.

Ayşe Başer

Habil Sinan Onuk evet orada otururlardı..Sonra İsrail e gittiklerini duydum...

Yıldız Aktan

Koza Han' da Yahudi vardı iç çamaşırı pijama satan. Çok kaliteli ürünleri vardı. Kapayıp gidinceye kadar yıllarca alışveriş yaptık. Kuyumcu Çakır vardı. Yine yıllarca alışveriş yaptığımız. Sonra O da kapadı. Gerçekten çok dürüst insanlardı.

Selma Hündür

Yıldız Aktan evet bende kızlarımla kendime geceli iç çamaşırlarımızı hep oradan alırdık hem kaliteli hemde fiyatları normaldi nur içinde yatsın

Harun Aker

Yıldız Aktan uzunçarşıda Ventura tuhafiyecisi vardı kuyumcu Albert abi intahar etti toprağı bol olsun ayrıca kozahanda emanetçi nakliyeci portakal(Albert kardeşi Marko damatları David)iyi esnaflardı

Yıldız Aktan

Harun Aker evet Albert Amca bahsettiğim kuyumcu Çakır'dı.Ayrica Aitiparmak'ta elektrikçi Nesim ağabey vardı. Bu kişiler hep baba dostu idi. Toprakları bol olsun..

Harun Aker

Uzun çarşıda birde manşfaturacı Nesim abi vardı.

Mustafa Şeker

Yahudi arkadaşım Rum dostum oldu. Ermeni ile alış veriş ettim. Rus ile çilingir sofrası kurdum. Ben yine aynı ben…

Semahat Benek Kızak

Bende Hocahasan mahallesinde doğum büyüdüm bir çok Yahudi arkadaşım vardı İsrail'e gittiler uzun süre mektuplaştık şimdi maalesef haber yok çok dürüst akıllı ve tutumlu insanlardı.

Emine Şen

Necatibey kız enstitüsü orta kısmında 1970 li yıllarında okurken Rasel isminde Yahudi sınıf arkadaşım vardı.

Münesser Kara

Emine ben munesser kara canim Rachelle yazışıyoruz. En nasılsın. Biz okulda hiç yabanci olarak gormuyorduk arkadaşımizi degil mi?

Naide Pisiren

Gaziakdemir ilkokulu karşısındaki ev bizim evimizdi altkatında Yahudi kiracımız vardı çok çok iyi insanĺardı çok da temizlerdi akşam üstü kapının önüne masa çıkarıp otururlardı çok memnunduk nerede o günleri özlüyoruz…

Tuncer Nalbant

Bende 1985 te bir yahudi nin yanında işe başladım 13 yaşındaydım Allah ondan razı olsun. Beni o yıl sigortalı yaptı onun sayesinde 49 yaşında emekli oldum nur içinde yatsın gülden ağır kelime duymadım ağzından kibar saygılı ve çok adaletliydi.

Necla Yenişeker

Evet her şeyini ucuz verirdi birbirimize tavsiye ederdik. Ürünler kaliteliydi.

TC Filiz Tural

Yalova Çiftlikköy de yazdığımız vardı. Mütahidi Yahudi olduğu için, sitede çok Yahudi vardı. Bayramlarda sitenin bahçesinde toplanır, bayramlasirdik. O dönem Bursa' nin hahamı da komşumuzdu ( toprağı bol olsun). Bayramlaşmaya O da, diğer Yahudi komşularımız da katılırdı. ( 1980 ler) Çok güzel komsuluklarimiz vardı.

Hanımları çok disiplinliydi. Sabah 6 da kalkar, eşlerini işe uğurlar; 11 e kadar bütün ev işlerini bitirirlerdi. Sonra bir çoğu İstanbula veya İsrail e göçtüler.

O günleri mutlulukla anıyorum. ????

Murat Hoşöz

Rahmetli babam anlatırdı, 1940li yilların başında Pınarbaşında ortaokulda okurken sınıfında çok sayıda Yahudi arkadaşı varmış. Okulda da bazı öğretmenler Yahudi kökenliymiş. Matematik öğretmeni, her sene çok sayıda Yahudi öğrenciyi sınıfta bırakırmış. Bir gün dayanamayıp sormuşlar, "siz de yahudisiniz, niye hep Yahudi ögrencileri bırakıyorsunuz?" Öğretmenin cevabı, "onlar matematiği daha iyi öğrensinler diye bırakıyorum" olmuş...

Nüket Kırımlı Günenme

Bizim vardı Altiparmak'ta.Bir okul dönüşü annem evde yoktu ve milli futbol maçı vardı Dinamo Kiev'le.Ust katımızda oturan sevgili Mary ve David ailesinin kapısını çalıp maç seyretmisligim vardır.Iki kızları vardı,bilmem şimdi neredeler?❤

Ayla Alemdar

Bizim ailemizin de yıllarca dost olduğumuz Musevi arkadaşlarımız vardı.Roza ablamızla yıllarca görüstük önce çocukları yıllar sonra da kendisi İsrail e göç etti ve orada vefat etti Allah rahmet etsin

Vecdi Dönmez

Okul arkadaşlarım vardı o günler çok güzeldi…

Nilgün Güven

Yahudilikte oturan ve aynı zamanda oradaki fırını işleten Ahmet amca ve eşi rahmetli Meliha teyze. Büyük oğlu Burhan, kızı Şükran ve küçük oğlu Erkan, her hafta giderdik annemle. En güzel günleri paylaştık.

Recep Bayram

Nilgün Güven Fırının karşısında camcı Dükkanımız vardı 1960 1965 seneleri Ahmet amca ve büyük oğlunun iyi tanırım Bitişiğinde havra ibadet ettikleri yer Kahveci Osman amca dükkanımın sırasında Vitalinin meyhanesi

TC Fethiye Uslusoy

Otuz sene önce. Israil,den Bursa'ya gezmeye gelen iki genç kız.Eski garajın olduğu yerde ,oğluma otel soruyorlar .

Oğlum ,annem misafiri çok sever sizi misafir edelim diyor, kabul ederseniz.kabul ediyorlar geliyorlar.

Günlerden yaz bizde burgazada yazlıktayız.

Akşam üzeriydi yemek için masayı hazırladım kapı çaldı.

Açtım iki genç kız oğlum gülüyor.anne bak sana misafir getirdim dedi.

Hoş geldiniz dedim cevap vermeden sadece gülümsediler. Yabancı olduklarını anlamıştım.

Üç gün misafirimiz oldular.

O günlerde cep telefonu yok ,sosyal medya yok.

Iki yıl önce artık herkes eski arkadaslarını dostlarını facebook üzerinden armaya başlıyor ya.

Adı (Yafit )olan misaflrimiz oğlum Uğur'u arıyor fakat bir türlü bulamıyor,soyisim üzerinden eşimin yeğenine ulaşıyor.

Kötü haberi alıyor.

Uğur'un öldüğünü öğreniyor. İnanamıyor.

Bizlerin adresini alıyor küçük oğlum Umut.

Ile telefonda görüşüyor.

Beni merak ediyor çok üzüldüğünü bildiriyor.

Bizde facebook üzerinden yazışmaya başlıyoruz.

Birgün kendisine yazdım Turkiye'ye gelmeyi düşünüyormusun? Ölmeden seni bir kez daha görmek isterim dedim.

Cevabı şu oldu.

Sevgili anne;ben gelmeden ölmeye cüret etme.

10 Kasım,da otuz sene sonra beni görmeye geliyor.

Çok heyecanlıyım.

On tane sahte müslüman dostum olucana

Bir tane Yahudi dostum olsun yeter.

Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Sizleri üzdüysem özür dilerim.

Hayat acısıyla tatlısıyla devam ediyor.

Allah'tan geleni kabullenmek sabretmek bizlere düşüyor.

Murat Serhasoglu

Senelerce duvar kağıdı ustalığı yaptım. Bizimkiler usta sen iyi yap parayı düşünme derlerdi bunlardan parayi almak beni çalışmaktan çok yorar akşamları uyuyamayıp yatakta 4 dönerdim ama Yahudi ve gayrimuslumler işe başlamadan çok pazarlık yapardı ama iş bittiğinde hemen fazlası ile verirlerdi.

Kaşif Fere

Kuruçeşme mahhallesi, dönemin padişahı 2. Selim döneminde,1499 yılından sonra İspanya'dan kovulan Yahudiler mahalleye yerleştirildi. Buranın adı Yahudilik diye bilinir Osmanlı kayıtlarında. Bursa bir zamanlar Keşiş Dağı’nın kuzey yamaçlarına sere serpe serilmiş, tüm ovaya hâkim o dev kayanın üstüne konmuş bir hisar, o hisarın da sağını solunu sarmış bir kent. Orhan Bey tarafından 1326’da fethedildikten sonra kentin merkezini oluşturan Hisar içi İslami unsurlarla harmanlandı ve Beyliğin merkezi haline geldi. Bu süreçte Hisar’dan çıkan gayrimüslimler kentin çevresinde öbek öbek mahalleler kurdular. Bizans’tan beri Bursa’nın sakini olan Yahudiler de Hisar’ın kuzeybatı eteklerindeki bu mahalleye taşındı. 1700 lerde 403 hane. 2. Dünya Savaşı, İsrail’in kuruluşu gibi sebeplerle 1950’lerden itibaren göçle yavaş yavaş ayrıldılar Kuruçeşme’den. kalanlar da Bursa’nın farklı noktalarına dağıldılar. Tekstilci, kuyumculuk yaparlar, çarşıda dükkânları vardır. Gidenler, giderken taşınmazlarını ya kendileri satmayı tercih etti ya da Türk Musevi Vakfı’na devretti. sattıkları taşınmazların yerlerinde apartmanlar sırtlarını Hisar’ın yamaçlarına yaslamış duruyorlar şimdi. Şehreküstü’nden Altıparmak Caddesi boyunca ilerleyince “Balıkçı Reşat”, işte burası bir zamanların Yahudilik Çarşısı. Yahudiler meyhane işletirmiş, Vitali’nin yeri, Şarapçı Liya Misi Köyünden şarap getirtir satarmış. şimdilerde sokaktaki meyhanelerin bir kısmının mülkiyeti işletmecilerdeyken bir kısmının sahibiyse giden Yahudilerin vasi kıldığı Türk Musevi Vakfı. Balıkçı Reşat işte bu dükkânı satıyor Arap Şükrü’ye. Şükrü, Kurtuluş Savaşı’nda çavuş. yüzü epey esmerleşmiş cephede, o yüzden ‘Arap’ olmuş lakabı. açıyor mekanını 20’lerde. dükkânda epey iş yapıyor tabii yıllarca. Vefat edince çocuklar arasında miras meselesi oluyor, bir türlü paylaşamıyorlar dükkânı. sonra buranın işlekliğini görenler de açıyorlar sokak boyunca. Arap Şükrü sokağındaki çoğu ev zamanında Yahudilerin yaşadığı evler, ölümlerle göçlerle ayrılanlar bu mülkleri Türk Musevi Cemaati Vakfı’na devretmiş. ( Vakıf taşınmazları ile gelirler elde ediliyor ) 500 yıllık Geruş Sinagogu hâlâ aktif, ibadetlerini yaparlar, cenazelerini Mayor Sinagogu’nda defnederler. Eskiden Kuruçeşme Mahallesi Yahudilerin daha yoğun yaşadığı bir yerdi ama şimdi Bursa’nın farklı yerlerinde yaşıyorlar. ancak ibadetlerin yapılacağı cumartesi mutlaka ibadet etmek için hepsi toplanır. cenaze olduğu zaman akrabaları da mutlaka gelip törene katılır en kalabalık oldukları dönem bu olur. Tarihi çeşmesi var, hikâyesi olan çeşme (Müslümanlara su içmek haramdır). Kuruçeşme’nin şimdiki sakinleri, eski sakinlerine dair bu bilgilere ihtimal şaşırır.

Güzin Değişmez

Kaşif Fere Kaşif bey ben Arap Şükrü'nün torunuyum. 1-Dedemin ilk dükkanı Yahudi Cemaatinin deposu olan yerlerden biri. (Çarşı girişinde sağda - Arap Şükrü Çetin)

2- Kurtuluş savaşı gazisidir, askerde "akıncı Şükrü" derler.

3- güneşte kalmaktan esmer olduğundan....Arap lakabı; annesi , büyük babaannemiz Melek hanım Arap kökenlidir.

4- Çocukları arasında miras meselesi hiç olmamıştır. Zira hepsinin yeri vardı. Sokakta 5 meyhane/ caddede çorbacı ve kahvehane .Ayrıca cemaatin mülkü olan kiralık dükkanı nasıl miraslik yaptınız anlayamadım...?

5- Balıkçı Reşat Arap Şükrü'ye dükkan satacak kadar yaşlı değildir. Babası Fazlı amca Çetin amcama dükkanını devretmişti.70 yılı sonlarında. ( Şimdiki Arap Şükrü Çetin, çarşı girişinde soldaki dükkan)

6- 2005 de biz dükkanlarımizi devrederek sokaktan ayrıldık.

Allah herkese iş rastligi versin.

7- Gelelim çeşme hikayesine; o sokakta bir tane çeşme vardır. "Şaul Markos hayratidır" yazardı. Herkes suyunu doldururdu. Herkese helaldi.

Sanıyorum internette dolaşan saçma bir hikaye, hurafeden bir şey derlemişsiniz. Ancak daha ölmedik. Bu uydurma bilgileri gerçekmiş gibi çoğaltmayin. Saygılar.

Kaşif Fere

Güzin Değişmez hikaye benim değil, aynı fikirdeyiz.

TC Sadet Çeven

İlkokula giterken iki tane Yahudi arkadaşım vardı birin Adai Jantı öteki Esterdi çok güzel anlaşırdık.

Füsun Caliskan Tarim

Kadeni ve Jantiyi çok severdim janti İsrail’e gitti ikimizde çok üzüldük Kaden ne oldu bilmiyorum.

Emine Güven

Demek ki kültürlerini de alıp gitmişler geriye bir şey kalmamış…

Kadri Kocaözağa

Altıparmakta vardı ve çok iyi insanlardı.

Kenan Tüfekçi

Gayri müslim komşularımız yok lakin afgan, paki, suri ve de kuzeyli, güneyli pek çok komşularımız var...

O güzel günlere özlemle…