Bilinçsiz ilaç kullanımı

Bilinçsiz ilaç kullanımı, sağlık konusunda ülkemizde yaşanan sorunlar içersinde önemli bir bölümünü oluşturmaktadır.

Bilinçsiz ilaç kullanımı veya başka bir ifadeyle “akılcı olmayan ilaç kullanımı” deyince ne anlaşılır? Bunu açıklamadan önce bilinçli ilaç kullanımının ne olduğunu açıklarsak, bilinçsiz kullanım ile neyi kastettiğimizi daha iyi anlatmış oluruz. Bilinçli (Akılcı) ilaç kullanımı, doktor muayenesi ve bu muayene sonucu reçete edilen ilaçların, hekimin direktifleri ve bilgilendirmeleri doğrultusunda alınması ve kullanılmasını gerektirir. Bunun dışında kalan, kişilerin doktor tavsiyesi ve reçetesi dışında ilaç kullanmalarını tanımlayan “bilinçsiz ilaç kullanımı” insan sağlığını olumsuz yönde etkileyen ciddi bir problemdir.

Peki, neden doktor muayene ve tavsiyesi gerekir?

İlaçlar, çeşitli hastalıkları tedavi etmek amacıyla son derece ileri teknoloji gerektiren sistemler vasıtasıyla üretilen madde veya ürünlerdir. Fakat kullanımları, sadece ilacı alan kişinin hastalığının ne olduğuna göre değil, ayrıca, kişiye, yaşına, kilosuna, hastalığın hangi evresinde olduğuna, yan etkilerine, kişinin sahip olduğu diğer hastalıklarına, cinsiyetine, hastalığın ne kadar süredir devam ettiğine bağlı olarak dozları ayarlanan, içerikleri seçilen maddelerdir. Yani bir ilaç, bir hastalık için bir kişiye verilirken, aynı hastalık için başka bir kişiye verilmeyebilir. Uluslararası Hasta Güvenliği hedefleri açısından ilacın veriliş yolu, şekli, hızı, dozu ve kişinin o ilaca alerjisi olup-olmadığı son derece önemli parametrelerdir.  

Bilinçsiz ilaç kullanımıyla ilgili olarak, ülkemizde az sayıda yapılan çalışma ve gözlemlere dayanarak verilecek örnekler arasında en büyük oranı bilinçsiz antibiyotik kullanımı yer alır. Özellikle çocuk ishallerinde ve viral kaynaklı enfeksiyonlarda görülen antibiyotik kullanımı bu örneklerin en başında yer almaktadır. Zira viral enfeksiyonlarda alınan antibiyotikler kişilerde direnç gelişimine yol açması gibi son derece istenmeyen bir takım sonuçları beraberinde getirmektedir. 

Antibiyotikler yanında, yine sık olarak bilinçsiz bir şekilde kullanımı olan ilaçların başında, ağrıyı gidermek için kullanılan analjezikler (ağrı kesiciler) yer almaktadır. Bu ilaçların gelişi güzel kullanımları, gerek kişilerde çok ciddi mide şikâyetlerine, gerekse de karaciğer ve böbrekler üzerinde önemli toksisite problemlerine yol açabilmektedirler. Özellikle Non-Steroid Anti İnflamatuar grubu ilaçlar aç karnına alındıkları zaman çok ciddi ülseratif reaksiyonlara neden olabilmektedir. Keza bu tür ilaçlar, başka bir sebepten dolayı karaciğer veya böbrek problemleri olan kişilerin bu rahatsızlıklarını bir üst boyuta, belki de yetmezliğe kadar sürükleyebilecek yan etkilere yol açabilmektedir. Bu tür örneklerin sayısını artırmak maalesef mümkündür.

Bu konuda insanları bilinçlendirmek için kullanılabilecek çok güzel ve çok doğru söz vardır ve bu yazıyı tek cümlede özetleyebilir; “Hastalık değil hasta vardır”. Kişinin kendisine ait tüm özelliklerini ve hastalığın o kişi üzerindeki etkilerini değerlendirmeden yapılacak ilaç kullanımı, insan vücudunda ufak yan etkilerden, ölüme kadar oluşabilecek olumsuz koşullara neden olabilir.

Bilinçsiz ilaç kullanımının olası etkilerini kısaca şu şekilde sıralayabiliriz;

• - Hastalığın tedavisi yeterli düzeyde veya hiçbir şekilde yapılamaz
• - Organ yetmezliklerinde ölüme kadar değişebilen geniş bir yelpazede istenmeyen yan etkiler görülebilir veya bunların oluşma ihtimali artabilir
• - Birlikte kullanılan ilaçlar arasında etkileşmeler ve bunların olumsuz etkileri görülebilir
• - Hem kişi, hem de devlet ekonomik kayba uğrayabilir.

Bu konuda hekime de büyük sorumluluk düşmektedir. Hekim, hastayı, gerek hastalığı, gerekse de tedavisiyle ilgili olarak bilgilendirmelidir. İnsan bedenini ve hastalıklarını bilen ve bu ikisini birleştiren kişinin doktor olduğu unutulmamalıdır. Kişilerin eğitilmesi, bu olumsuz tablonun düzeltilmesindeki en büyük çözüm yollarından birisidir. Yasal olarak reçeteyle satılması gereken ilaçların eczanelerden rahatlıkla alınabilmesi de bu sorunun önemli bir ayağıdır. Bu nedenledir ki, doktora uğramadan eczaneye ya da komşunuza uğramayın.